|
The website of the kurdish language www.yageyziman.com |
|||||||||||
|
ڕێکەوت: 2013-10-15 ڕێزمان چییە؟
ڕێزمان بە چەندین شێوە لە لایەن زمانەوان و زمانناسانەوە ناسێنراوە و پێناسە کراوە، لەوانە: ü ڕژێمێکە لە یاسا و پەرنسیپ. ü پردی پێوەندییە لە نیوان دەنگ و واتادا. ü کۆمەڵە یاسایەکە لە مێشکى مرۆڤدایە بۆ خستنەپاڵیەکی کەرەستەکان و دروستکردنی ڕستە کە گەورەترین دانەی زمانە ... باشترین ڕێزمانیش ئەو ڕێزمانەیە، کە یاساکانى گشتى بن و شازیی زۆر نەبێت. یاساکانى ڕێزمان ئەگەر ڕاست بوون و لەگەڵ سەلیقەى قسەپێکەرانی زمانەکەدا گونجان ئەوا دەچنە نێو مێشکیانەوە، دەنا بە پێچەوانەوە ناتوانن وەریان بگرن ... ئاشکرایە کە زمان دیاردەیەکی ئاڵۆز بە نێو یەکداچووە و شیکردنەوەی بە جارێک شتێکی ئاسان نییە، بۆ ئەم مەبەستەش زمانەوانان زمانیان کردووە بە چەند ئاستێک، بە جۆرێک بچووکترین و سادەترین کەرەستەی زمان ئەو دەنگانەن کە بەهۆى ئەندامەکانى ئاخاوتنەوە دروست دەکرێن، گەورەترین دانەش لە ڕێزمانى زماندا ڕستەیە ... پێوەندیی نێوان ئەم سادەترین و ئاڵۆزترین پێکهاتانە لەسەر پێڕەوێکی تەپۆلکەیی بنیات نراوە، کە ئەمەش یەکێکە لە دەستکەوتەکانى زمانەوانیى نیوەی یەکەمی سەدەی بیستەم و بە ئاستەکانى شیکردنەوە ناسراوە ...
لە لاى زمانەوانە بونیادگەرەکان لە بچووکترین کەرەستەوە بۆ گەوەرترین کەرەستە دەچن، کە ئەمەش پێچەوانەی تەحویلییەکانە (چۆمسکی) چونکە ئەوان لە ڕستەوە بەرەو فۆنیم و دەنگ دەچن ... گرنگترین پڕۆسەش لە زماندا ئەم لێکدان و ڕیزبوونەیە، نەک ژمارەى دەنگ و وشەکان، چونکە ئەگەر مرۆڤ بە ژمارەیەکی کەمی دەنگ توانیبێتی ژمارەیەکی زۆر وشە دروست بکات، ئەوا بەم ژمارە وشەیە توانیویەتی ژمارەیەکی زۆرتری ڕستە دروست بکات ... دەبێت ئەوەش بزانین کە ئەم لێکدان و ڕیزبوونە و دروستکردنی ئەم پێکهاتانە لە خۆوە و هەڕەمەکی نییە بەڵکو بەپێى یاسا و ڕێسایە، بە جۆرێک کە فۆنیمەکان لە دەنگەکانەوە دەستنیشان دەکرێن و بە فۆنیمێک یان زیاتر مۆرفیمێک پێک دێنن و بە مۆرفیمێک یان زیاتر وشە و، بە وشەیەکی یان زیاتر فرێز پێک دێت، چەند فرێزێکیش ڕستە دروست دەکەن … نیشاندانی جۆری پێوەندیی چۆنیەتی لە یەکدانی (دەنگ، فۆنیم، بڕگە، مۆرفیم، وشە، فرێز) لە نێو چوارچێوەی ڕستەدا ڕێزمانى زمانەکەیە … ئامادەکردنی: خۆشناو مامۆستا عەزیز قەڵادزەیی خوێندکاری ماستەر لە زانکۆی کۆیە Khoshnaw_aziz@yahoo.com Khoshnaw.aziz@gmail.com
|
ماڵەوە
سەبارەت |
||||||||||
