خاڵبەندی Punctuation

 
پێشه‌کی 
یه‌که‌م: خاڵ (.) 
دووه‌م: جووتخاڵ (:) 
سێیه‌م: بۆر (،) 
چواره‌م: خاڵبۆر (؛) 
پێنجه‌م: نیشانه‌ی پرس (؟) 
شه‌شه‌م: نیشانه‌ی سه‌رسوڕمان (!) 
حه‌وته‌م: جووت که‌وانه‌ی بچووک « » 
هه‌شته‌م: جووته‌ که‌وانه‌ی گه‌وره‌ ( ) 
نۆیه‌م: هێڵ یان ته‌قه‌ڵ (ـ) 
ده‌یه‌م: سێخاڵ (...) 
یازده‌یه‌م: بۆشایی (space) 
دوازده‌یه‌م: هێڵی لار (/)، (\) و پیتی (ر) 

پێشه‌کی
له‌ نووسینی ده‌قێکدا، سه‌ره‌ڕای ڕه‌چاوکردنی کۆمه‌ڵێ یاسا و ڕێسای نووسین، نووسه‌ر ده‌بێ ڕه‌چاوی یاساکانی خاڵبه‌ندیش بکات. ده‌قێ که‌ خاڵبه‌ندی تێیدا ڕه‌چاو نه‌کرابێ، ده‌بێته‌ هۆی سه‌رلێشێواندن له‌ خوێنه‌ر و، له‌ ئه‌نجامیشدا، به‌هه‌ڵه‌تێگه‌یشتن له‌ نووسراوه‌که‌.

ئه‌و نیشانانه‌ی له‌ خاڵبه‌ندیدا زۆر به‌کار دەهێنرێن بریتین له‌:
١. خاڵ، که‌ به‌م شێوه‌یه‌یه‌: (.).
٢. جووتخاڵ، که‌ به‌م شێوه‌یه‌یه‌: (:).
٣. بۆر، که‌ به‌م شێوه‌یه‌یه‌: (،).
٤. خاڵبۆر، که‌ به‌م شێوه‌یه‌یه‌: (؛).
٥. نیشانه‌ی پرس، که‌ به‌م شێوه‌یه‌یه‌: (؟).
٦. نیشانه‌ی سه‌رسوڕمان، که‌ به‌م شێوه‌یه‌یه‌: (!).
٧. جووت که‌وانه‌ی بچووک، که‌ به‌م شێوه‌یه‌یه‌: « ».
٨. جووت که‌وانه‌ی گه‌وره‌، که‌ به‌م شێوه‌یه‌یه‌: ( ).
٩. هێڵ یان ته‌قه‌ڵ، که‌ به‌م شێوه‌یه‌یه‌: (ـ).
١٠. سێخاڵ، که‌ به‌م شێوه‌یه‌یه‌: (...).
١١. بۆشایی.
١٢. هێڵی لار (/)، (\) و پیتی (ر):

یه‌که‌م: خاڵ (.):
خاڵ له‌م شوێنانه‌ داده‌نرێت:
١. له‌ کۆتاییی هه‌موو ڕسته‌یه‌کدا، جگه‌ له‌ پرس و سه‌رسوڕمان، وه‌ک:
 نه‌ورۆز یه‌که‌م مانگی کوردییه‌.
 دوێنێ نامه‌که‌م نووسی.
٢. له‌ دوای یه‌که‌م، یا یەکەم و دووه‌م پیتی ناوێک که‌ پێش ناوهێنانی پاشناوه‌که‌ی بکه‌وێت، وه‌ک:
 ع. شه‌ره‌فکه‌ندی.
 م. م. به‌درخان.
٣. بۆ کورتکردنه‌وه‌ی هه‌ندێ پیشه‌ و نازناو و ڕێکه‌وت، دوای یه‌که‌م پیت داده‌نرێ، وه‌ک:
 پێغه‌مبه‌ر (د. خ.). (پێغه‌مبه‌ر دروودی خودای لێ بێ).
 پ. عیزه‌دین مسته‌فا ڕه‌سووڵ. (پرۆفیسۆر عیزه‌دین مسته‌فا ڕه‌سووڵ).
 د. سۆران. (دوکتۆر سۆران).
 ماده‌کان ٧٠٠ ساڵ پ. ز. (پێش زایین) سه‌ریان هه‌ڵدا.
٤. دوای سه‌ردێڕ خاڵ دانانرێ، مه‌گه‌ر له‌ چه‌ند ڕسته‌ پێک ‌هاتبێت.

٥. هه‌ندێ جاریش له‌ جیاتیی نیشانه‌ی سه‌رسوڕمان له‌ دوای ئه‌و ڕستانه‌ی داده‌نرێ که‌ داواکارییان تێدایه‌، وه‌کوو:
 وه‌ڵامه‌کانتان به‌راورد بکه‌ن.

٤. ئه‌وڕۆکه‌ کاتێک له‌ پرۆگرامێکی وەک (Word)دا بتەوێت دێڕه‌کانت به‌ ژماره‌ دیاری بکه‌ی، خۆی خۆکار پاش 
ژماره‌کان خاڵ دادەنێت، وه‌ک:

١. مرۆڤ بۆی هه‌یه‌ بیروڕای خۆی دەرببڕێت.
٢. که‌س بۆی نییه‌ بیروبۆچوونی کەسێکی تر بخاته‌ ژێر پرسیاره‌وه‌.
٣. هەمووان لە کۆمەڵگادا مافی یەکسانیان هەیە.

سه‌رنج: خاڵ، دەبێت بلکێنرێت به‌ وشه‌که‌ی پێش خۆیەوە و بۆشاییی هەبێت له‌گه‌ڵ وشەکەی دوایدا.

دووه‌م ـ جووتخاڵ (:):
جووتخاڵ له‌م شوێنانه‌ داده‌نرێت:
١. له‌ پێش ئاخاوتنێکه‌وه‌ که‌ وه‌ک خۆی بگێڕدرێته‌وه‌، یان بگوترێت، وه‌ک:
ئاسۆ وتی: «من خه‌ڵکی کوردستانم.»

٢. له‌ دوای وشه‌یه‌ک یان باسێک، که‌ پێویستی به‌ ته‌فسیر و ڕاڤه‌ و لێکدانه‌وه‌ بێت، وه‌ک:
میرنشینه‌ کوردییه‌کان بریتی بوون له‌: ئه‌رده‌ڵان، سۆران، بادینان، بابان، هه‌کاری و بۆتان.

٣. پێش هێنانه‌وه‌ی نموونه‌، له‌ بری: (بۆ وێنه‌، وه‌کوو، بۆ نموونه ‌...)، له‌م دۆخه‌دا ده‌توانرێت ته‌قه‌ڵێکیش دوای
جووتخاڵه‌که‌ دابنرێت، وه‌کوو:
 ئاسمانی ئه‌ده‌بی کوردی پڕه‌ له‌ ئه‌ستێره‌ی دره‌وشاوه‌:-
 نالی، مه‌حوی، گۆران، هێمن و هتد.

٤. زۆر جار له‌ نێوان کاته‌کانی کاتژمێرێکدا هێمای جووتخاڵ به‌کار دەچێت، وەک: ١٠:٢٠:٢٢ 
(کاتژمێر ١٠ و ٢٠ خوله‌ک و ١٢ چرکه‌).
سه‌رنج: جووتخاڵ، ده‌بێ بلکێنرێ به‌ وشه‌که‌ی پێشیه‌وه‌ و بۆشاییی هه‌بێ له‌گه‌ڵ وشه‌ی دوایدا.

سێیه‌م ـ بۆر (،):
بۆر نیشانه‌ی پشوویه‌کی کورته‌، له‌و شوێنه‌ دادەنرێت که‌ وا له‌ ڕسته‌که بکات ئاسان بخوێنرێته‌وه‌، ڕوون بێت و به‌باشی تێ بگەیەنرێت. بۆر، چاره‌سه‌رێکی باشه‌ بۆ ڕسته‌ی دوورودرێژی پشووبڕ.

بۆر (،) له‌م شوێنانه‌ دادەنرێت:
١. له‌ دوای ناوی بانگکراوه‌وه‌، وه‌ک:
 کچینه‌، هه‌وڵ بده‌ن، به‌ هه‌وڵدان ده‌گه‌نه‌ ئامانج.

٢. له‌ نێوان جێگر و جێلێگیراودا، وه‌ک:
مه‌ستووره‌ی کوردستانی، هۆنه‌ر و مێژوونووس، له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستاندا ده‌ژیا.

٣. له‌و شوێنانه‌ی که‌ ژماردن و دووپاتبوونه‌وه‌ی تێدایه‌، وه‌ک:
خوێ، ڕۆن، پیاز و برنج هه‌موو ئه‌و شتانه‌یه‌ که‌ پێویستن.
زانیارییه‌کی باش، باشی هه‌بوو.
٤. بۆ جیکردنه‌وه‌ی وشه‌ی سه‌رسوڕمان و وشه‌ی بانگلێکراو له‌ ڕسته‌دا، وه‌ک:
ئۆف، چ هه‌وایه‌ک!
پێنووسه‌که‌م بده‌رێ، ئاسۆ.
٥. بۆ دابڕینی زنجیره‌ وشه‌یه‌ک له‌ یه‌کتر، که‌ دوو دوو و پێکه‌وه‌ به‌کار هێنرابن، وه‌ک:
پێشمه‌رگه‌ به‌ برسییه‌تی و تینوویه‌تی، به‌ هیلکی و ماندوویه‌تی، کۆڵی لێ نادات.

٦. له‌ دوای گێڕانه‌وه‌یه‌کی ڕاسته‌وخۆ، بۆ نموونه‌ ئه‌گه‌ر قسه‌که‌ر، قسه‌یه‌کی کۆنی خۆی بگێڕێته‌وه‌، وه‌ک:
خۆم وتم، "چێکردنی ماڵپه‌ڕ زۆر ئه‌سته‌م نییه‌."

٧. له‌ پێش ئامرازی لێکده‌ری (وه‌، یا، یان)ه‌وه‌، به‌ مه‌رجێک نه‌که‌وتبێته‌ سه‌ره‌تای ڕسته‌وه‌، وه‌ک:
نه‌ تۆ هاتبووی بۆ کۆبوونه‌وه‌که‌، وه‌ نه‌ ئاراسی هاوڕێت.
یا نامه‌که‌ بنووسه‌، یان په‌ڕتووکه‌که‌ بخوێنه‌ره‌وه‌.
٨. له‌ دوای وشه‌ی (به‌ڵێ، نه‌ و نه‌خێر)ه‌وه‌، وه‌ک:
به‌ڵێ، نامه‌که‌م نارد.
نه‌، له‌و کاته‌دا ناتوانم به‌شدار بم.
٩. له‌ باتیی فرمانێک بۆ ئه‌وه‌ی دووپات نه‌بێته‌وه‌، وه‌ک:
من ده‌چم بۆ سلێمانی و ئه‌ویش، بۆ هه‌ولێر.

١٠. له‌ ڕسته‌ی لێکدراودا، ده‌توانرێت له‌ بری ئامرازی لێکده‌ری (و) به‌کار بهێنرێت، وه‌ک:
شنۆ ویستی بچێ بۆ شایی، جلی له‌به‌ر کرد، خۆی ڕازانده‌وه‌، ته‌له‌فۆنی له‌ هاوڕێکانی کرد،
یه‌کیان گرت، خۆیان گه‌یانده‌ شایییه‌که‌.

١١. ده‌توانرێ له‌ بری (که‌)ی لێکده‌ر له‌ ڕسته‌دا به‌کار بهێنرێت، وه‌ک:
پێم خۆشه‌، پێکه‌وه‌ بچین بۆ سینه‌ما.
سوپاست لێ ده‌که‌م، سه‌رت لێ دام.
سه‌رنج: بۆر، ده‌بێ بلکێنرێ به‌ وشه‌که‌ی پێشیه‌وه‌ و بۆشاییی هه‌بێ له‌گه‌ڵ وشه‌ی دوایدا.

چواره‌م ـ خاڵبۆر (؛):
خاڵبۆر بۆ وچانگرتنێکی درێژتر له‌ بۆری ساده،‌ به‌کار ده‌هێنرێت. زۆر جار، له‌و ڕستانه‌ی که‌ زۆر لێک نزیکن له‌ باتیی خاڵ داده‌نرێ، وه‌ک:
له‌م ساڵانه‌ی دوایییه‌دا، کوردێکی زۆر په‌ڕیوه‌ی هه‌نده‌ران بوون؛ کورده‌کان ده‌توانن سوودێکی زۆر به‌ گه‌له‌که‌یان بگه‌یه‌نن.

پێنجه‌م ـ نیشانه‌ی پرس (؟):
نیشانه‌ی پرس، ده‌خرێته‌ کۆتاییی ئه‌و ڕستانه‌ی که‌ پرسیاریان تێدایه‌، وه‌ک:
١. پێنووسه‌که‌ت چی لێ کرد؟
٢. ئایا ده‌زانی یه‌که‌م ڕۆژنامه‌ی کوردی چ ساڵی ده‌ر چوو؟

شه‌شه‌م ـ نیشانه‌ی سه‌رسوڕمان (!):
ئه‌م نیشانه‌یه‌ هه‌م بۆ سه‌رسوڕمانه‌، هه‌م بۆ ئه‌مرکردن یان داواکردنه‌.
١. له‌ کۆتاییی ئه‌و وشانه‌، یان ئه‌و ڕستانه‌ی که‌ سه‌رسوڕمان، یان په‌ژاره‌یی، یان هه‌ستێکی ده‌روونیی تێدایه‌، به‌کار ده‌هێنرێت، وه‌ک:
چ هه‌ستێکی به‌سۆز!
چه‌ند ده‌نگت خۆشه‌!
ئای! ئه‌وه‌ لێره‌یت!
ئۆخه‌ی! ئاڵای کورد هه‌ڵکرا.
ئای له‌و مانگه‌! چ جوانه‌!
٢. هه‌ندێ جار له‌ کۆتاییی ئه‌و ڕستانه‌ی که‌ فرمانپێدان یان داواکردنیان تێدایه‌، به‌کار ده‌برێ، وه‌ک:
بڕۆ ده‌ره‌وه‌!
ده‌رگاکه‌ داخه‌!
به‌جێم مه‌هێڵه‌!

حه‌وته‌م ـ جووت که‌وانه‌ی بچووک « »:
هه‌ندێ جاریش هێمای‌ " " له‌ جیاتیی جووت که‌وانه‌ی بچووک به‌کار ده‌به‌ن و، له‌م شوێنانه‌ به‌کار ده‌برێ:
١. کاتێ بمانه‌وێ گرنگیی تایبه‌تی بده‌ین به‌ وشه‌یه‌ک، یان ده‌سته‌واژه‌یه‌ک، یان ڕسته‌یه‌ک، ده‌یخه‌ینه‌ ناو ئه‌و هێمایانه‌وه‌، وه‌کوو:
زانایان «زمان» به‌ کۆڵه‌که‌ی نه‌ته‌وه‌ داده‌نێن.
من "مێژوو" به‌ چرای تاریکستانی داهاتوو ده‌زانم.
کاتێ بتوانین «ئه‌لفبێ جۆربه‌جۆره‌ کوردییه‌کان» بکه‌ین به‌ «یه‌ک ئه‌لفوبێ»، ئه‌و کاته‌ گه‌لێ کێشه‌مان چاره‌سه‌ر ده‌بێ.
٢. وته‌یه‌ک که‌ ڕاسته‌وخۆ ده‌گێڕدرێته‌وه‌ و ناشکێنرێت و ده‌ستکاری نکرێ، ده‌خرێته‌ ئه‌و ناوه‌وه‌، وه‌ک:
پیاوه‌ گه‌نجه‌که‌ وتی: "ڕاست ده‌که‌ی، ئێمه‌ یارمه‌تیت ده‌ده‌ین، من ڕابین هوودم."
قازی موحه‌ممه‌د، چاونه‌ترس ڕووی تێ کردن: «ئێوه‌ ئه‌مڕۆ قازی موحه‌ممه‌دێک ده‌کوژن، سبه‌ینێ له‌ هه‌ر دڵۆپه‌ خوێنێکی من، سه‌دان قازی موحه‌ممه‌دی تر سه‌ر هه‌ڵده‌ده‌ن.»
سه‌رنج: ئه‌گه‌ر ڕسته‌که‌ به‌ خاڵ، بۆر، هێمای پرسیار، هێمای سه‌رسوڕمان و هتد کۆتاییی هات،
ئه‌وانه‌ش ده‌خرێنه‌ ناو که‌وانه‌کانه‌وه‌.

هه‌شته‌م ـ جووته‌ که‌وانه‌ی گه‌وره‌ ( ):
جووت که‌وانه‌ی گه‌وره‌ به‌ چه‌ند مه‌به‌ستێک به‌کار ده‌چێ:

١. وشه‌یه‌ک، یان ڕسته‌یه‌ک ده‌خرێته‌ نێوانی، که‌ واتایه‌کی تایبه‌تیی تری هه‌بێت، وه‌ک:
پیره‌مێرد (حاجی تۆفیق) له‌ وه‌رگێڕانی هۆنراوه‌دا، ده‌ستێکی باڵای هه‌بوو.
شاری سلێمانی (که‌ که‌وتۆته‌ دامێنی چیای ئه‌زمه‌ڕ) سلێمان پاشای بابان بنیادی ناوه‌.
٢. وشه‌ی بێگانه‌، وه‌ک:
ئاگره‌دیوار (firewall) پێش به‌ خۆترنجێنه‌ران ده‌گرێ بۆ ناو کۆمپیۆته‌ره‌که‌ت.
میری (حکومت) فرمانی کاولکردنی ناوچه‌که‌ی زوو ده‌رکردبوو.
بۆ نووسین به‌ کوردی پێویسته‌ ته‌خته‌کلیل (keyboard)ێکی کوردی دامه‌زرێنی.

٣. ساڵی ده‌ستپێک و کۆتاییی ڕووداوێ، یان ساڵی له‌دایکبوون و کۆچکردنی که‌سێ، وه‌ک:
سنووری ده‌وڵه‌تی حه‌سنه‌وی (٩٤١ ـ ١٠١٤) که پاره‌ و پوولیشیان هه‌ڵکه‌ندبوو،‌ هه‌مه‌دان، مه‌هاباد، 
کرماشان و شاره‌زوور بوو.
حه‌مه‌ پاشا (١٧٨٣ ـ ١٨٤٦)، که‌ به‌ پاشای کۆره‌ به‌ناوبانگه‌، توانیی له‌ ساڵی ١٨٢٠دا سه‌ربه‌خۆییی کوردستان له‌ ڕه‌واندز ڕاگه‌یه‌نێ.
تێبینی: که‌وان که‌ داده‌خرێ نابێ بکلێنرێ به‌ وشه‌که‌ی پاشیه‌وه‌، به‌ڵام ئه‌گه‌ر وشه‌که‌ هێشتا ته‌واو نه‌بوو ده‌بێ بلکێت به‌ که‌وانه‌وه‌، وه‌ک:
ئه‌مساڵ (حج)ێکی کرد.
وشه‌ی (file)یان له‌ کوردیدا کرد به‌ «په‌ڕگه‌».
سه‌رنج: وشه‌کانی ناو که‌وانه‌کان نابێ له‌گه‌ڵ که‌وانه‌کاندا بۆشایییان هه‌بێ.

نۆیه‌م ـ هێڵ یان ته‌قه‌ڵ (ـ):
ئه‌م نیشانه‌یه‌ له‌م شوێنانه‌دا‌ به‌کار ده‌هێنرێت:
١. بۆ جیکردنه‌وه‌ی دوو که‌سی گفتوگۆکه‌ر، بۆ ئه‌وه‌ی هێنده‌ نه‌نووسرێ "وتی"، وه‌ک:
سۆز ڕووی کرده‌ ئکۆ و وتی:
ـ ئکۆ، گوێت له‌ سه‌ربازه‌کانه‌؟
ـ به‌ڵێ، دیاره‌ هه‌ر به‌ دوامان ده‌گه‌ڕێن.
ـ تۆ بڵێی بماندۆزنه‌وه‌؟
ـ خه‌مت نه‌بێ، ناتوانن.
ـ ئه‌گه‌ر کوژرام، دڵنیا به‌ له‌ گۆڕیشا هه‌ر خۆشم ده‌وێی.

٢. ده‌توانرێ له‌ بری ئه‌و که‌وانه‌ گه‌وره‌یه‌ به‌کار بهێنرێ که‌ له‌ خاڵی یه‌که‌می جووته‌ که‌وانه‌ی گه‌وره‌دا باسمان کرد، وه‌ک:
پیره‌مێرد ـ حاجی تۆفیق ـ له‌ وه‌رگێڕانی هۆنراوه‌دا، ده‌ستێکی باڵای هه‌بوو.
ده‌توانی هه‌رچه‌نده‌ میوه‌ ـ جگه‌ له‌ مۆز ـ پێت خۆشه، بخۆی و، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش کێشه‌که‌ت دابه‌زێ.
٣. له‌ نێوان ژماره‌ و ژمێرراودا، ئه‌گه‌ر که‌وته‌ سه‌ره‌تای ڕسته‌وه‌، هه‌ر چه‌ند ده‌کرێ خاڵیش دابنرێ، وه‌ک:
هه‌ندێ له‌ مه‌رجه‌کانی بڵاوبوونه‌وه‌ی بابه‌ت بریتین له‌:

١ـ بابه‌ته‌که‌ ده‌بێ سوودگه‌یه‌نه‌ر بێت.
٢ـ ڕه‌چاوکردنی ڕێنووسی کوردی.
٣ـ ڕه‌چاوکردنی خاڵبه‌ندی.
٤ـ سه‌رچاوه‌کان ده‌بێ دیاری کرێن.

وه‌ک وتمان دەشکرێت خاڵ دابنێین:
١. بابه‌ته‌که‌ ده‌بێ سوودگه‌یه‌نه‌ر بێت.
٢. ڕه‌چاوکردنی ڕێنووسی کوردی.
٣. ڕه‌چاوکردنی خاڵبه‌ندی.

٤. له‌ کۆتاییی دێڕێکدا ئه‌گه‌ر هه‌موو وشه‌که‌ جێی نه‌بووه‌وه‌ و ویستت به‌شێک له‌ وشه‌که‌ هه‌ر له‌و دێڕه‌ بنووسی ته‌قه‌ڵ داده‌نێی، وه‌ک:
.............................. ڕێباــ
زه‌کان ...........................


تێبینی: له‌م شوێنانه‌ ته‌قه‌ڵه‌که‌ بێ بۆشایی ده‌نووسرێ:
کاتی ئاوه‌ڵابوون: ١٢ـ١٦.
له‌ هه‌فته‌یه‌کدا ٧ـ٨ میل ڕا ده‌کات.

ده‌یه‌م ـ سێخاڵ (...):
ئه‌م «سێ خاڵ»ه‌ له‌ بری وشه‌، یان ڕسته‌، که‌ قرتێنراوه‌، به‌ مه‌به‌ستی کورتکردنه‌وه‌، به‌کار دەهێنرێت، وه‌ک:
من سنه‌، کرماشان، مه‌هاباد، سلێمانی، که‌رکووک و ...م چاو پێ که‌وتووه‌.
له‌ کوردستاندا نه‌وت، ئاسن، زێڕ، زیو، گۆگرد و ... ده‌ست دەکەوێت.
بیستووته‌ ...؟
فریام که‌ون! فریام که‌ون! فر...
سه‌رنج:
١. ئه‌گه‌ر له‌ نیوه‌ی وشه‌که‌دا پێویست به‌ "سێخاڵ" هه‌بوو ئه‌وه‌ دەلکێت به‌ وشه‌که‌وه‌ ئه‌گینا دەبێت سه‌ربه‌خۆ بنووسرێت.
٢. ژمارەی ئەو خاڵانە تەنیا سێ دانەن و نە زیاتر. هەندێ کەس لە خۆڕا ئەو خاڵانە بە کەیفی خۆی دادەنێت، ئەوە هەڵەیە و دەبێت تەنیا سێ خاڵ بن و بەس.

یازدەیەم  ـ بۆشایی (space):
به‌ مه‌ودای نێوان دوو وشه‌ی سه‌ربه‌خۆ ده‌ڵێن «بۆشایی». ئه‌مه‌ زیاتر له‌ نووسین به‌ کۆمپیۆته‌ر و که‌ره‌سته‌ی نووسین زۆر گرنگه‌. سه‌یری ئه‌م نموونه‌یه‌ بکه‌ن:
 (ئاڵای شه‌کاوه‌ ـ ئاڵایشه‌کاوه‌)
له‌ یه‌که‌مدا بۆشایی هه‌یه‌، له‌ دووه‌مدا بۆشایی نییه‌. دیاره‌ ئه‌وه‌ی یه‌که‌م ڕاسته‌.

یان کەسانێک هەن کە هەندێک جار له‌و شوێنانه‌ی که‌ پێویست به‌ «بۆشایی» ناکات، بۆشایی داده‌نێن، وەک:
"له‌ گه‌ ڵ" که‌ دەبێت وا بنووسرێت: "له‌گه‌ڵ".

نووسه‌ر دەبێت بزانێت له‌ چ شوێنێکدا "بۆشایی" پێویسته‌، یان پێویست نییه‌، ئه‌گینا وشه‌کان واتای هه‌ڵه‌ ده‌ده‌نه‌ ده‌سته‌وه‌ و تێگه‌یشتنیان قورس ده‌بێت.

سه‌یری چه‌ند نموونه‌یه‌ک بکه‌ن:
(باسکرا) ده‌بێ بۆشاییی هه‌بێ: (باس کرا).
(وامه‌که‌) ده‌بێ بۆشاییی هه‌بێ: (وا مه‌که‌).
(جێیهێشت) ده‌بێ بۆشاییی هه‌بێ: (جێی هێشت).
(خۆشمده‌وێی) ده‌بێ بۆشاییی هه‌بێ: (خۆشم ده‌وێی).
تێبینی:
١. (و)ی پێوەندی، وشه‌یه‌کی سه‌ربه‌خۆیه‌ و دەەبێت هه‌موو کاتێک له‌گه‌ڵ وشه‌کانی پێش و پاشیه‌وه‌ بۆشاییی هه‌بێت: هەڵە: کچ‌و کوڕ، دروست: کچ و کوڕ.
٢. وشەی لێکدراو دەبێت هەمیشە پێکەوە بنووسرێت:  کرێ + کار = کرێکار، نەک: کرێ کار
٣. وشەی داڕێژراو دەبێت هەمیشە پێکەوە بنووسرێت: پێک + هێنان = پێکهێنان، نەک: پێک هێنان
 

له‌م هۆنراوه‌یه‌ی مامۆستا هێمندا، ده‌بینن که‌ دانانی بۆشایی له‌ (که‌ماڵ)دا چه‌نده‌ ماناکە ده‌گۆڕێ:

هەڵە:
که‌ماڵت بێ که‌ماڵت بۆ چییه‌ له‌و شاره‌ وێرانه‌؟
که‌ماڵی ده‌وڵه‌مه‌ندی دی، گوڵم نه‌یویست که‌ماڵی من

که‌ دیاره‌ دەبێت ئاوا بنووسرێت:

که‌ ماڵت بێ، که‌ماڵت بۆ چییه‌ له‌و شاره‌ وێرانه؟‌
که‌ ماڵی ده‌وڵه‌مه‌ندی دی، گوڵم نه‌یویست که‌ماڵی من

دوازده‌یه‌م ـ هێڵی لار (/)، (\) و پیتی (ر):
١. بۆ نووسینی ڕێکه‌وت که‌ به‌ ژماره‌ دەنووسرێت، که‌ڵک له‌ هێڵی لاری (/) وه‌رده‌گرین، وه‌ک:
شاری که‌رکووک له‌ ١٠/٤/٢٠٠٣ ڕزگار کرا.

٢. بۆ نووسینی «دابه‌شکردن» له‌ ناو دەقێکدا که‌ پیتی تێدا به‌کار چووه‌، که‌ڵک له‌ هێڵی لاری (\)
وه‌رده‌گرین، وه‌ک: خێراییی تێشک (٣٠٠ هه‌زار کم\چرکه)‌دایه‌.

٣. جاران لە پیتی (ر) له ‌ناو ژماره‌دا له‌ جیاتیی دابڕ (ممیز) کەڵک وەردەگیرا، وەک: 

- ٢٣ر٠
- ٤٨ر١٢

بەڵام ئەوڕۆکە تەنیا کەڵک لە هێمای دابڕی بۆر (کۆما)کەڵک وەردەگیرێت  : ٢,٣٧

دەرەنجام: